GOV. ROQUE B. ABLAN SR. MEMORIAL ACADEMY INC

SOLSONA, ILOCOS NORTE

MGA KATUTUBO AT PAGKAING PINOY

 Inihanda nina: 

JAMAICA JOY C. ALEJANDRO

CRYSHA ALYKA B. LADERA

KYTH MELODY ABRIGO

JUSTINE GRANDE

Ipapasa kay:

Bb. ARVIN MAY F. RAMOS

OCTOBER 14, 2019

Ang mga Pilipino ay may mayamang kultura na nagsimula pa bago dumating ang mga Kastila. Ang mga sinaunang Pilipino ay may magagandang mga tradisyon at pag-uugali noon na maaaring nailipat sa kasalukuyang henerasyon o tuluyan ng nawala sa lipunan. Sa kabali nito, nananatiling mayaman ang Plipinas sa kulturang kinagisnan nito. Isa sa mga malalaking bahagi ng kulurang Pilipino ay ang pagkain. Ang pagkain ay isa sa pinakamahalagang pangangailangan ng tao upang mabuhay. Sa makatuwid ang kapaligiran ng tao ay nakaaapekto sa uri ng pagkain ng mga tao sa lugar na iyon. Sa pagkaing Pilipino, sapat na ang kanin at ulam na maaaring gulay, isda o lamang dagat at karne upang maitawid ang pamilya sa gutom. Tayong mga Pilipino ay mahilig talaga sa iba’t ibang barayti ng pagkain. Hindi natin makakalimutang hanapin ang mga pagkain kung saan para sa atin ay komportable sa ating panlasa. May isang pagkain tayo na hinding-hindi mawawala at makakalimutan dahil sa sarap nito na inihanda ng iba’t ibang mga lokal na probinsya dito sa Pilipinas. Iilan sa mga probinsya dito sa Pilipinas ay ipinagmamalaki ang kanilang bukod tanging kakanin, ang iba naman ay makikita natin na binebenta sa mga palengke. Ito ang nagsisimbolo kung gaano kalapit ang mga pamilyang Pilipino. Isa sa mga paboritong meryenda ng mga Pilipino ay ang kakanin. Ang kakanin ay may mahalagang bahagi at parte na sa kultura ng mga Pilipino. Ang kakanin ay ilan lamang sa mga sikat na Filipino native delicacies. Ang kakanin ay hango sa salitang “kain” (to eat) at “kanin” (rice). Ito ang paboritong panghimagas ng mga Pilipino na ang pangunahing sangkap ay karaniwang bigas o mga pananim na ugat. Madalas sa mga sangkap nito ay ginagamitan ng galapong na gawa sa pinaghalong bigas at harina. Meron ding mga kakanin na gumagamit ng malagkit na bigas. Ang mga kakanin ay karaniwang inihahanda tuwing may espisyal na okasyon kagaya ng piyesta, kaarawan, pasko, bagong taon, at iba pang mga okasyon. Maaari din itong gawing pasalubong para sa ating mga pamilya o kaibigan. Patok na patok ang kakanin bilang merienda o panghimagas ng mga Pilipino. Lahat ng klase ng kakanin ay mayroong kanya-kanya, kakaiba, at matunog na pangalan na talaga namang hindi makakalimutan nga mga tao.

 

Ang puto ay puti at hugis bilog ang kadalasang makikita nating kinakain ng isang karaniwang tao. Sinasabi rin na ang puto ay ang perpektong katambal ng dinuguan o pancit sa hapag kainan. Ang puto ay isang tradisyonal na pagkain na maaaring nagmula sa Pilipino o hindi kaya’y Indonesia. Ang kakaning ito ay gawa sa pinasingawang galapong o harinang bigas. Ang kakaning ito ay sadyang mayroong napakaraming baryasyon, madalas na batayan para makilala ang isang uri ay ang itsura at ang lasa nito. Dito sa Pilipinas ay napakaraming uri ng puto, hindi natin maikakaila na mahal na mahal ng mga pinoy ang naturang kakanin. Puto bumbong, puto lanson, puto manapla, puto maya, puto-pao, at ang puto seko, iyan ay anim lamang sa uri ng puto, parehas mang puto ang mga ito, ngunit bawat isa’y may kakaibang katangian. 

 

Ang bibingka ay isang uri ng mamon na gawa mula sa malagkit na bigas o galapong at katas ng buko. Niluluto sa isang hurnuhang yari sa putik, pinaiinitan ng nagbabagang uling na nakapatong sa ibabaw ng lutuin. Iniihaw ito ng patung-patong, pinapahiran muna ito ng mantekilya at binubudburan ng asukal. Isinisilbi ito na may kasamang ginadgad na niyog. Ang bibingka ay gawa sa galapong, gatas, asukal, itlog, at baking powder. Maaari din itong lutuin sa mas makabagong lutuan at pagkatapos itong lutuin ay inilalagay ito sa dahon ng saging. Ngayon hindi na kailangang maghintay sa pagsapit ng kapaskuhan para makatikim ng masarap na bibingka. Maaari na itong ma-order sa mga restaurant at bumili sa palengke. Masarap ang bibingka lalo na yung espesyal nilang bibingka na dinagdagan ng kesong puti.

 

Ang palitaw ay manipis at patag na kakanin na gawa sa malagkit, asukal, at kinayod na niyog. Ang pangalang palitaw ay hango sa salitang litaw na naglalarawan sa paraan ng pagluto. Ang malagkit ay ginagawang maliliit na bola at pinapatag. Isa-isa itong hinuhulog sa kumukulong tubig. Kapag lumitaw ito, nagangahulugan na luto na ang palitaw. Inaalis ang palitaw sa tubig at binubudburan ng asukal, at kinayod na niyog. Masarap itong merienda, lalo na kapag bagong luto.

 

Ang biko ay hindi mawawalatuwing may mga piyesta sa mga baryo, kasalan, at mga espesyal na okasyon. Ang “biko” ay siayng kadalasan nating maiisip kapag makakarinig tayo ng “kakanin”. Ito ay gawa sa malagkit na bigas na hinaluan ng gata ng niyog at ng asukalna pula, nilalagyan din ito ng toppings. Ito ay kadalasang binebenta samga palengke at minsan ay initinitinda ng mga maglalako kung saan-saan. 

 

Ang kutsinta ay isa sa mga paboritong pagkain ng mga Pilipino. Ito ay isang uri ng steamed rice cake (puto) na matatagpuan sa buong Pilipinas.Ito ay gawa mula sa isang timpla ng harina, asukal na pula, pinahusay ng may dilaw na kulay ng pagkain o annatto extract, at steamed sa maliit na ramekins. Kadalasan itong ibinebenta kasama ang puto. Hindi tulad ng katumbas nito, na may isang doughy texture, ang kutsinta ay may jelly-like, chewy consistency. Maaari din itong mapasarap sa pamamagitan ng pagdaragdag ng latik para sa isang mas matamis na lasa. Maaari itong lutuin sa bahay o kaya naman ay mabili sa mga naglalako o natitinda sa kalye. Kadalasan kasama itong inihahanda ng puto. Malagkit ito ay may sahog sa ibabaw na ginadgad na niyog.

 

Ang sapin-sapin ay isang lumang tagalog na salita sa salitang “layers”. Ito ay salita na nagbibigay ng pagpapahiatig dahil sa kanyang malagkit na kaanyuan at lasa. Ang salitang ito rin ay nagbibigay ng pagpapahiwatig kung paano to ihanda. Kapag ikaw ay gumawa ng sapin-sapin, laging tandaan na ang bawat sapin o layer ay maaaring i-steamed upang mapanatili nito ang kulay at maihiwalay ang mga lasa. Ang sapin-sapin ay gawa sa galapong, gatas ng niyog, condensasa milk, at ang mga lasa nito ay ube, langka, at kesa. Ito ay makikita tuwing may pagtitipon tipon katulad ng piyesta, mga aktibidad sa paaralan na naghahanda ng pagkain, christmas parties, kaarawan, at victory parties.

 

Ang ginataang bilo-bilo ay hinaluan ng mga hiniwahiwang kamote, ube, gabi, saging, at ginilang na bigas at ginawang bilog. Sila ay pinaghalo-halo at niluto ng magkakasabay-sabay sa lutuan na may gata ng niyog. Samahan pa ng may hiniwahiwang langka at jackfruit. Ang ginataan ay galing sa salitang “gata”. ang bilo-bilo naman ay galing sa malagkit na giniling na bigas na ginawang bilog na pinakuluan muna sa mainit na tubig bago ihalo sa mga pangunahing sangkap.

MGA IBA’T IBANG URI NG PAGKAING KALYE

 

Ang pagkaing turon ay gawa sa saba na hinihiwa ng pahaba (para mabilis maluto) at ibinalot sa pulangasukal, saka ibabalot ang lumpia wrapper. Maaarin ring dagdagan ito ng hinimay na langka at keso para mas lalong sumarap ang lasa. Pagkatapos ay idi-deep fry ito hanggang sa maging pula at maging malutong ang balat nito. 

 

Ang kwek-kwek ay nilagang itlog ng pugo na binalutan ng kulay kahel na gawa sa harina, tubig, ibang panimpla at asuete bilang pampakulay. Ang itlog ay deep-fry, kinakain ito na may kasamang suka at pininong sibuyas, kung minsan ay nilalagyan din ng sili o pampaanghang para maging mas masarap itong kainin. Ang isa pang bersyon na gumagamit ng itlog ng pato o ng manok ay tinatawa na tokneneng.  

 

Ang kamote cue ay isa sa mga paboritong merienda ng mga Pilipino., katulad din ng banana cue ang paraan ng paggwa ng pagkaing ito, bagamat hindi saba ang gamit kundi kamote. Maaaring hiwain ito sa iba’t-ibang korte gaya ng tatsulok o parisukat. Pagkatapos itong lutuin ay pwede ito itusok sa tuhugan o ilagay sa isang cardboard bago kainin. 

  

Ang manibalang saba ay binabalot sa pulang asukal at saka piniprito. Ang mainit ding mantika ay sinasabuyan ng pulang asukal hanggang sa bumuo ito ng karamel na tuluyang babalot sa saba. Pagkatapos itong maluto ay itutusok ito sa tuhugan. Mas pinipili itong merienda kaysa pang himagas. 

 

 

Tinitawa na ganito ang pagkain sapagkat ito ay kahugis ng isang balang betamax. Ito ay gawa sa namuong dugo ngmanok o baboy na pinakuluan kasama ang ibang pampalasa, hinuhugis ng kubiko at saka tinutuhug at iniihaw. Ang pagkaing ito ay sinasamahan ng suka, pamintang durog, at pinog sibuyas paramaging mas masarapang kainan.

Adidas ang nakakatawang tawag sa inihaw na paa ng manok at unang niluluto na pang adobo. Tinatanggalan muna ito ng mga kuko at makapal na balat bago ito lutuin, saka itutusok sa pantuhog. Masmasarap itong kaiin lalo na pagsinamahan ito ng suka na nilagyan ng pampaanghang

Ang isaw ay iniihaw na bituka ng manok o baboy na nilinis ng ilang ulits sa loob at sa labas habang pinakukuluan at pagkatapos ay dadagdagan ng panimpla. Ang bituka ay itutusok sa tuhugan ng pasigsag bago hiwain. Mas mabuting kainin ito habang mainit at isawsaw ito sa maanghang na suka

 

Ang hilaw na fishball ay maliit na bilog at parang plato ang hugis ngunit kapag inilubog sa mainit na mantika ay unti-unting umaalsa. Ang mga manlalako ay nagtitinda dala ang isang pushcart na naglalaman ng gas burner o LPG tank at iba pa. Bawat mamimili ay binibigyan ng maliit na pantuhog at platong karton upang maging lalagyan nito. Maaari silang magtuhog ng kahit ilan at ilubog sa tatlong uri ng sarsa: matamis,  maanghang at matamis na maasim.

MGA IBA’T IBANG URI NG PAGKAING PINOY

 Ang pinakbet o pakbet ay isang pagkaing Pilipino na may laman ng baboy o baka at gulay. Karaniwang pinakkuluan ang mga sangkap nito at sinasahugan ng bagoong bilang pampalasa. Isa ito sa mga pinaksikat na pagkain sa Ilocos Norte. Lahat nga pinoy ay alam kung paano ito lutuin pero iro ay nagmula talaga sa Ilocos Region. Ang Ilocos ay kilala dahil sa kanilang masarap na pinakbet na sinangkapan ng bilog na talong, maliliit na ampalaya at bagoong na  isda.

 Ang bagnet ay kilala sa lokal na pangalan na chicharon. Ito ay isa sa mga kilalang pagkain ng Pilipinas na matatagpuan sa Ilocos. Ito ay karaniwang isinasawsaw sa suka, bagoong at bawang. Ang bagnet ay may tatlong uri ang una ay ang karne at balat ng baboy na siyang pinakmahal na bagnet at itinitinda ng tagkikilo. Ang pangalawa ay ang bagnet knots na binibili ng bawat piraso. At ang huli ay ang bagnet crumbs na kinukudkod sa gilid ng kaldero ito ay itinitindarin ng tagkikilo at inilalagay sa pinakbet. Ang mga pagkain na itoay mabibili sa iba’t ibang kilalang mga restorant.

Ito ay isa sa mga paboritong almusal ng mga Pilipino at ito rin ay kilala dahil sa napakasarap na lasang ilocos sausage na ang gamit pampalasa ay ang tinatawag nilang local garlic. Ito ay nag mukhang Spanish Chorizo Sausage

Ang kaldereta ay pangkaraniwang niluluto na may karne ng kambing. Pinakukuluan ang karne hanggang ito’y lumambot at dahan-dahang lulutuin na may malapot na sarsa na gawa sa tinadtad na sibuyas, bawang, kamatis at durog na paminta. Maaaring ibahin kung gaano kaanghang ang lutuin. Maaari ding magdagdag ng hiniwang patatas at karots. Sa mga panahong ito, pwede ng gamitin ang kahit anong karne. 

Palagi ng kasama ang menudo tuwing may handaan sa pamilya. Kakaiba ang paraan sa pagluto nito dahil may kasama itong hinihiwang atay ng baboy, baboy, sibuyas, kamatis, patatas, karots, pula at berdeng sili, at pasas. Ang sawsawan ay pinapalapot ng tomato sauce. Ang hinihiwang chorizo de bilbao at garbanzo ay pwedeng ihalo upang maging mas malasa ang menudo.

                                                                                                                                                                                                                        

Ang sinigang ay isa rin sa masasarap na ulam ng mga Pinoy na may sangkap na kanre o isda at iba’t ibang gulay na angkop sa sinigang. Maaaring gamitin ang sampalok at kamias o di kaya naman ang pampalasang powder na ginagamit nana ngayon bilang pampaasim.Maaari ring gumamit ng iba pang sangkap na angkop sa nilulutong sinigang upang mas maging masarap ang inyong lutuin.

   

       

               

Ang tunay na ibig sabihin ng nilaga ay pinakuluan. Pinakukuluan ng karne ng baboy, manok o baka hanggang sa ito’y lumambot. Idinagdag ang repolyo, patatas, kamote, karots, dahon ng sibuyas, saging na saba, petchay, buong paminta at garbanzo para sa mad malinamnam na sabaw. Kinakain ang nilaga na may kasamang patis o kaya ensalabadang talong at kalabasa na may suka, paminta, bawang, asin at asukal.

         

Ang litson ay madalas na nakahain sa ating mga hapagkainan kapag may okasyon tulad ng kaarawan, piyesta, pasko, bagong taon, at kung anu-anu pang mga espesyal na handaang Pinoy. Ang baboy ay siyang pinakasangkap ng litson. Maaari ring gumawa ng sawsawan upag mas maging masarap ang litson. Kung minsa’y nilalagyan pa ng mansanas ang bibig ng litsong baboy. Ang litson ay baboy na linuto ng matagal. Ang balat nito ay napakalutong at kapag kinagat ay rinig na rinig ang tunog nito.

               

Ang adobo ay itinuturing na pambansang ulam sa Pilipinas. Ito ay pinakuluang karne ng baboy o manok na niluto sa tuyo, bawang, suka, buong paminta, at dahon ng laurel. Pinakukuluan ang karne ng mahinang apoy hangga’t mabawasan ang tubig at lumambot ang karne. Ang iba’t-ibang gulay at shellfish ay pwede ring lutuin sa ganitong paraan.

Sa pagdaan ng panahon, nagkaroon ng iba’t ibang mga salik sa pagbabago ng kultura ng mga Pilipino sa pagkain. Isa sa mga ito ang paglitaw ng mga produktong gawa sa ibang bansa. Ang mga ito ay lubusang nakaapekto sa mga Pilipino sa paraang nagkaroon ng pagkakaiba sa pagtingin ng mga Pilipino sa sariling gawa ng mga produkto at sa gawang ibang bansa. Ito ang konsepto ng colonial mentality na nagbigay pansin sa pagkain ng mga Pilipino. Masasabi ngang kultura ng isang bansa ay naglalarawan sa kanyang lutuin. Ang taal ng pagkaing Pilipino ay payak. Pero ito ay nadadagdagan na ng putaheng Kastila at Tsino, Amerikano at Bumbay. Maliban pa rito, bawat rehiyon o probinsya ay may kani-kaniyang espesyal na luto at panlasa. Mayroon ding kaibahan ang pagkain pang araw-araw at pagkaing panpista. Di masyadong palakain ng karne ang mga Pilipino. Marahil sa dami ng uri at yaman ng ani mula sa dagat. Karamihan ng katutubong putahe ay ukol sa isda, alimango, talaba, at hipon. Sinsabing ang mga pagkaing-dagat na mula sa tubig ng Pilipinas ay isa sa pinakamalinamnam sa mundo. Mahilig rin sa gulay ang mga Pilipino. Ginagamit nila ito pangsahog sa baboy at karne, at kung minsan ay bilang pinakatampok na putahe. Kapag sa huli gingisa itong kasama ng piraso nag baboy at hipon. Marahil ang pinakatanyag na putaheng gulay ay ang pinakbet ng mga Ilokano. Masasabi ngang nilalarawan ng lutuing Pilipino hindi lamang ang kaniyang kultura kung pati na ang kanyang kasaysayan.